Kuleli Askeri Lisesi: İstanbul-Çengelköy ile Vaniköy arasında, İstanbul boğazının bir incisi olarak, yüzyıllardır varlığını sürdürmektedir.
Okul hakkında: ayrıntılı bilgilere girmeden önce, isterseniz, tarihi süreç içinde: Kuleli Askeri Lisesinin değil de, buranın, yani binanın nasıl ve ne şekilde kullanıldığı, Kuleli Askeri Lisesinin buraya ne zaman yerleştiği konusunda, kısa bilgi vermek istiyorum.
TARİHİ GELİŞİMİ:
1453 yılında, Fatih Sultan Mehmet tarafından İstanbul fethedildiğinde: bugün Kuleli Askeri Lisesinin bulunduğu yerde, bir koru içinde, Bizanslılar tarafından yapılan ve kullanılan; bir de kulesi bulunan bir manastır bulunuyordu.
Özellikle, bu kule: takip eden dönemlerdeki yapılarda da, sürekli olarak varolmuştur.
Yavuz Sultan Selim döneminde, bu manastır; yeniçeriler tarafından, kışla olarak kullanılmıştır.
Kanuni Sultan Süleyman döneminde ise: buradaki bahçeye, daha önce bulunan kulenin yanında, 9 katlı ve her katı, havuzlarla süslenmiş bir kasır yaptırılır.
Sultan III.Ahmet döneminde, Bizans döneminden kalan kule yıktırılır. 1744 yılında ise: Sadrazam Nevşehirli Damat İbrahim Paşanın damadı Kaymak Mustafa Paşa tarafından: sahilde bir mescit yaptırılır.
1800’lü yıllara gelindiğinde: Sultan II.Mahmut tarafından: bugünkü okulun bulunduğu yerde, yeni bir kışla yaptırılır. Sultan Abdülmecit döneminde ise, bu kışla, bir yangın sonucu yok olur ve yerine, yenisi yaptırılır.
1843 yılındaki bu inşaat sırasında: yapının her iki yanına kuleler yaptırıldığı için; buraya “Kuleli Kışlası” denilmeye başlanır.
Kuleli Kışlasında: 1859 yılına gelindiğindeki en önemli faaliyet: Sultan Abdülmecit’in tahttan indirilmesine yönelik olarak yapılan hareket sonucunda, bunun faili Kafkasyalı Hüseyin Paşanın: burada, yani Kuleli Kışlada yargılanmasıdır.
1854 yılına gelindiğinde: bu kez, Kuleli Kışlası: Kırım Savaşına katılmak üzere, İstanbula gelen, Fransız ve İngiliz askerlerinin ikametine tahsis edilir.
Aynı zamanda, hastane olarak da kullanılmaya başlanır. Kırım Savaşında yaralanarak, buraya, hastaneye getirilen İngiliz ve Fransız askerlerinden ölenler: kışlanın kuzeyindeki mezarlığa gömülürler.
Bu nedenle: bu mezarlığa, İngiliz Mezarlığı denilmektedir.
1856 yılına gelindiğinde ise, Kuleli Kışlası, İngiliz askerleri tarafından boşaltılır.
Ama, tam boşaltılma aşamasında kasıtlı olarak çıkarıldığı düşünülen bir yangın sonucu, tamamen harap olur.
Yine aynı yıl: Kuleli kışlasının yeniden yapılması için: Ermeni mimar Garabed Amira Balyan görevlendirilir.
Bir proje hazırlanır ve hazırlanan proje: Padişah Sultan Abdülhamit tarafından kabul edilince, inşaata başlanır.
1871 yılında: bu kez, buraya: ana duvarları kagir, iç duvarları ve bölümleri ahşap, iki katlı, bugünkü bina yapılır.
Yalnız burada küçük bir ayrıntı var. Kuleli Kışlasının, her iki yanındaki kule: bu inşaat sırasında yapılır.
Yani: bundan önceki dönemde, binada kule bulunmamaktadır.
1872 yılına gelindiğinde ise: Askeri Liseler olan: Kara Askeri Lisesi ve Deniz Askeri Lisesi: Kuleli Kışlasına taşınır ve kışlanın ismi: bu tarihten sonra, “Kuleli İdadisi” olarak anılmaya başlanır.
1877-1878 Osmanlı-Rus savaşlarında, Kuleli İdadisi: yeniden hastaneye çevrilir ve burada eğitim sürdüren, Askeri Liseler başka yere taşınırlar.
1879 yılında, savaşın sona ermesiyle, bu iki askeri lise ve Askeri Tıbbiye, Kuleli kışlasına geri taşınırlar.
Öğrenci mevcudunun artması üzerine; hemen okulun arkasındaki sırt üzerindeki okul hastanesi tahliye edilir ve burası, Askeri Tıbbiye eğitimine tahsis edilir. 1910 yılında ise, buradaki Askeri Tıbbiye, başka yere nakledilir.
1912-1913 Balkan Savaşlarında: Kulesi Kışlası, yeniden hastaneye çevrilir ve Askeri Lise öğrencileri, başka yere nakledilirler. 1913 yılında ise, öğrenciler, yeniden Kuleli Kışlasına geri dönerler.
1920 yılına gelindiğinde, İstanbul, İngilizler tarafından işgal edilince, Kuleli Kışlası, İngilizlerin isteği üzerine boşaltılır.
Okul binası, İngilizler tarafından: yetim ve göçmenlere tahsis edilir.
Özellikle: Ermeni yetimhanesi olarak kullanıldığı dönemde, buraya, Ermeni bayrağı çekilmesi, İstanbullular tarafından tepkilere neden olur.
1922 yılında ise, Büyük Taarruzu takiben, İngilizler, Kuleli Kışlasını boşaltarak Türk makamlarına devrederler.
1923 yılında, Askeri Lise öğrencileri, yeniden Kuleli kışlasında eğitime başlarlar. 1925 yılına gelindiğinde ise: okul “Kuleli Askeri Lisesi” adını alarak, öğrenime devam edilir.
II.Dünya Savaşında, Askeri Lisenin başka yere taşınması ile, bina: yeniden hastane olarak kullanılmaya başlanır.
1947 yılında ise: Askeri Lise öğrenimi, yeniden burada yürütülmeye başlanır.
1975-1976 eğitim-öğretim döneminde, kolej sistemine geçilen okuldaki eğitim, dört yıla çıkarılır. 2008 yılında alınan bir kararla: okuldaki eğitim, 5 yıla çıkarılmıştır.
Yani: sonuçta, bu okul: ülkemizin gururu, övünç kaynağı ve en büyük güvendiği kurumlarından biri olan: Türk Silahlı Kuvvetlerine, komuta kademesinde görev yapmak üzere, subay yetiştirmektedir.
Bu yetiştirilen subayların: gerek bilimsel eğitim-öğretim ve gerekse fiziksel yönden; en yüksek düzeyde yetiştirilmeleri ve eğitilmeleri; bu ülkenin güvenliğinin en büyük teminatı olan Türk Silahlı Kuvvetleri için başlıca gerekliliktir.
Ancak, hain darbe teşebbüsünden sonra yani 15 Temmuz tarihinden sonra Kuleli Askeri Lisesi kapatılmıştır ve günümüzde kapalı tutulmaktadır.
Hz İsa’nın 12 havarisinden biri olan Luka: İncil yazarlarından biridir.
Luka: İsa çarmıha gerildikten sonra ve Meryem, Kudüs şehrini terk ettikten sonra, Roma’ya doğru yola çıkar.
Bu yolculukları sırasında, Yunanlı bir öğrencisi olur.
Luka: ahşap bir tahta parçası üzerine, Meryem ve çocuk İsa figürü yani ikonası çizer ve yanından hiç ayırmaz.
Ancak, öldükten sonra, bu tahta parçası, Yunanlı öğrencisine kalır.
Yunanlı öğrenci, bu tahta parçasını Yunanistan’a götürür.
Atina şehrinde kurduğu manastır ve kilisede muhafaza etmeye başlar.
Eskiliğine ve hastaları iyileştirme, bolluk ve bereket getirme gibi mucizelerine inanılan bu ikona, Lukas takipçileri tarafından kuşaktan kuşağa aktarılır.
Çünkü, hastalıkları iyileştirmesi ve bereket getirmesi için, kutsal kabul edilen her şey ikona olarak kutsal kabul edilmeye başlanır.
Luka’nın tahta parçası, yani ikona, bunu duyan herkes tarafından ziyaret edilmeye başlanır.
Ancak, rivayete göre, MS 370’li yıllara doğru, bu tahta parçası, bulunduğu manastırdan birden kaybolur.
Yine rivayete göre, melekler tarafından gökyüzüne uçurularak, Trabzon yöresindeki dağlarda, bir mağaranın kovuğuna getirilir ve bir taşın üzerine konur.
Uzunca bir süre sonra, Atinalı Barnabas ve Sophromios isimli iki keşiş, birbirlerinden habersiz aynı rüyayı görürler ve yine aynı tarihte Trabzon şehrine gelirler.
Burada birbiriyle karşılaştıklarında, gördükleri rüyayı birbirlerine anlatırlar.
Bu rüyada: “Kara bir dağın üzerinde bulunan Meryem Ana, kendilerine bana gel” demektedir.
Bunun üzerine, iki keşiş, rüyalarındaki detayları düşünerek ikonu aramaya başlarlar.
Bir gün, Maçka deresinin kenarında uyuya kalırlar. Uyandıklarında, karşı dağda, kayaların ortasında bir ışık onlara doğru parlamaktadır.
Işığı takip ederler ve küçük bir mağara bulurlar ve kayıp ikon o mağaranın içindedir.
Karadağ’ın 300 metre yükseklikteki sarp yamacında, ikonu buldukları mağarada, 4-5 yıllık bir çalışmanın ardından ilk kiliseyi yaparlar. (tahmini zaman MS 375-395 yılları arasındadır.)
Evet, şimdi ikon hakkında bilgi vermek istiyorum.
Bu ikon, uzun yıllar boyunca mucizeler yaratan bir obje olarak muhafaza edilmiştir.
Ancak ikonun hangi dönemde ve kimler tarafından yapıldığı net değildir.
Sadece, ikonun eskiden çekilmiş ve oldukça iyi bir fotoğrafından anlaşıldığına göre: üzerinde herhangi bir çizgi, boya veya daha doğrusu resme benzeyen unsur bulunmadığı, simsiyah, çatlak ve ayrıca da ortadan ikiye ayrılmış bir tahtadan ibaret olduğu anlaşılmaktadır.
İkonun çevresini belirten gümüş çerçeve ise, motiflerden ve yazılardan anlaşıldığına göre, 1700’lü yıllara aittir ve alelade bir işçilik ürünüdür.
Evet, ikon hakkındaki bu kısa bilgiden sonra, yine bulunduğu mağaranın kilise yapılmasından söz edelim.
Takip eden süreçte: Mela dağının sarp kayalığında bulunan bu küçük mağara, zamanla yüzyıllar boyunca oyularak büyütülür ve diğer eklentileriyle birlikte, günümüzde görülen, kartal yuvası benzeri manastır ortaya çıkar.
Bu yapım çalışmalarında 100 kişinin çalıştığı söylenir.
Zamanla mağarayı daha doğrusu ikonu bulan iki keşiş ölür.
Maçka’daki rahipler buraya gelirler ve burada, manastır hayatı başlar.
Kutsal ikonun burada bulunduğunu duyan ve medet umanlar, hastalıklarından kurtulmak isteyenler, buraya gelmeye başlar.
Cennette kendilerine yer arayanlar, buraya bağışta bulunurlar ve burası zenginleşmeye başlar.
Ayrıca: Roma teşvikleri vardır.
Roma’nın Hıristiyanlığı resmi din olarak kabul etmesinin sonrasında, manastıra teşvikler verilir, manastırda yaşayanlar askere alınmazlar, vergi vermezler, hapse girmezler ve böyle olunca, özellikle zenginler ve çocukları eğitim almak için manastıra gelirler.
MS 600’lü yıllara gelindiğinde, Sümela Manastırı iyice zenginleşir ve 640 yılında yağmalanır, yakılır, yıkılır.
Manastırda bulunan rahipler ve öğrenciler, buradan ayrılarak yakınlardaki Vazelon manastırına kaçarlar.
642 yılında, Christopher isimli bir çiftçi, rüyasında Meryem Ana’yı görür ve bunun üzerine manastırı ziyaret etmeye gider, manastırın bulunduğu yerde bir harabe görür, ardından Vazelon manastırına gider ve rahiplerle görüşerek, onları Sümela Manastırının tekrar ayağa kaldırılması için ikna eder.
Bu arada, manastırdaki ikonanın kopyalarını yapar, bu kopyalar Rusya’dan Kudüs’e kadar her yerde satılmaya başlar ve çevreden gelen yoğun bağışlarla birlikte 644 yılında Sümela Manastırı yeniden ayağa kaldırılır ve manastırın ikinci kurucusu olarak çiftçi Christopher anılır.
Evet, yukarıda anlattığım öykü tamamen söylentilere dayalı, gerçekle pek alakası olmayan bir öyküdür. Mağaranın bulunduğu yerin bir manastır kompleksine dönüşmesi hakkındaki varsayım ise şöyledir:
Bölgede, 1100’lü yıllarda, pek etkili olmayan Türk akınları söz konusudur.
1200’lerde Moğollar buraya saldırır, hatta ikonayı parçalayıp dereye attıklarından söz edilir.
KOMMENOSLAR:
Ancak, 1204 yılında, İstanbul’u işgal eden Latin-Haçlılardan kaçan Kommenoslar sülalesi, Trabzon’a yerleşir ve Pontus Rum Prensliğini kurarlar, Trabzon ve çevresine hakim olurlar.
Trabzon prensleri, kendilerini, Bizans İmparatorluğunun gerçek varisi olarak görürler ve kendilerini imparator olarak tanıtırlar.
Yeniden İstanbul’a sahip olarak, eski Bizans devletini ihya edeceklerine inanırlar.
Trabzon Kommenoslarından Prens III Alexios (1349-1390) bu manastırın esas kurucusu olarak kabul edilmektedir.
İki kız kardeşi, çevredeki Türk beyleriyle evli olan ve kendi 4 kızını da yine komşu Türk beylerine veren III Alexios’un Sümela’ya özel bir ilgi gösterdiği, kaynak, belgeler ve manastırda bulunan fresko resimlerinden anlaşılır.
Buradaki keşiş hücrelerine, onun büyük dedesi, dede ve babasının, bazı bağışlarda bulunduğu bilinmektedir.
Alexios’un büyük dedesi II. Loannes (1280-1285) zamanında, burada bir dini merkez vardır.
Kommenoslar, ellerindeki en kutsal ve değerli yer olan bu manastıra sahip çıkarlar.
Büyük bir kasırga sırasında, Meryem tarafından, Prensin canı kurtarılmıştır.
Bunun üzerine, Prens, sadece mağara kilisenin bulunduğu burada yeni tesis yaptırmaya karar verir.
Bu imar çalışmalarında, burası 17 metre yükseklikte, 40 metre genişlikte ve 72 odalı bir manastır kompleksi haline getirilir.
Bir Orta Çağ Şatosunu andıran yapını dış tarafında bir duvar bulunur.
Duvar, aşağı dereden çekilen taşların kırılmasıyla yapılmıştır.
Burada, öğrenci ve misafir odaları, kütüphaneler bulunur.
Aşağı tarafta ise, birçok pencere görülür.
İç tarafta, kayaların içine oyulmuş kilisenin önünde avlu var.
1360 tarihli, 5 mısralık manzum bir kitabede “III Alexios, bu tesisin kurucusu (Ktetor), Doğu ve Batı’nın hakimi imparator” olarak gösterilmiştir. (Bu kitabe, 1650 yılına kadar manastırın dış kapısı üzerinde bulunmuştur.)
Prens III Alexios: taç giyme töreni burada düzenlenir ve 1361 yılında, bir güneş tutulmasında, burada yani Sümela Manastırında bulunur.
Hatta, Prens tarafından bastırılan sikkelerde görülen güneş resminin, bu olayla ilgili olduğu kabul edilmektedir.
Prens, 1365 yılındaki vakfiyesinde, manastırın bütün idari şartlarını, arazisini, gelirlerini düzene koyar.
Ardından, Türk akınlarını önlemek üzere Trabzon’a gelir ve buradaki keşişlerin daima uyanık olmalarını bildirir.
Prens öldükten sonra, yerine geçen oğul III Manuel (1390-1417) babası gibi dini tesislere bağlı bir kişidir.
Tahta çıktığı yıl, saray hazinesinde bulunan değerli bir stavroteği (İçinde İsa’nın çarmıhının bir parçası olduğu iddia edilen haç) Sümela Manastırına hediye eder.
OSMANLI DÖNEMİ;
Trabzon ve çevresi, Türk idaresine geçtikten sonra, Osmanlı Sultanları, Aynaroz’da, Sina ve daha birçok manastırda olduğu üzere, Sümela’da da eski hak ve hukuku korumuşlardır.
Hatta buraya çeşitli imtiyazlar vermişler ve bazı hediyeler yollamışlardır.
1460 yılında Trabzon ve çevresini ele geçiren Sultan II Mehmet’e gelerek bağlılıklarını sunan papazlar, kendisinden bir ferman alırlar.
Bu fermana göre “Ben tahtta oturduğum sürece, Osmanlı ayakta kaldığı sürece burası eğitime devam edecek, kimse buraya dokunmayacak” yazar.
Ardından, 9 Osmanlı Sultanı tarafından verilmiş fermanlar da vardır.
Bu fermanlar, manastır kütüphanesinde, uzun yıllar muhafaza edilmiştir.
Yavuz Sultan Selim, şehzadelik döneminde Trabzon valiliği yapar.
Kendisi av meraklısıdır ve dağlara geyik avına çıkarak, 15-20 gün boyunca arazide kalır.
Bir av sırasında, yağmur hiç durmaz, şehzade hastalanır ve en yakın yer olan Sümela manastırına getirilir.
3 gün boyunca burada tedavi görür ve kendine geldiğinde buradan çıkıp giderken, kendisini iyileştirenlere “Ben ki tahta geçersem bunun karşılığını kat be kat ödeyeceğim” der.
Yavuz Sultan Selim, tahta geçtikten sonra Şah İsmail’e karşı bir sefer söz konusudur.
Buraya gelirler, Trabzon merkezde ordusunu toplar, Erzurum üzerinden aşağıya inecektir, rahipler onu ziyaret ederler.
Sultan Selim, rahiplere durumu anlatır ve “Yarın gidiyorum” der.
Sefere çıkacaktır.
Buradaki rahiplerden bir tanesi der ki “Çok iyi etmişsiniz Sultanım, biz de bir söz vardır, bugünün işini yarına bırakma”
Sultan Selim bu seferden geri dönerken beraberinde ganimetler vardır.
Bunlardan 9 kollu, iki tane som altından yapılmış şamdanı Sümela Manastırına hediye eder. (Bu şamdanlar günümüzde kayıptır, 1877 yılında çalınmıştır.)
Ayrıca “altın” da hediye edecektir, ancak manastırda bulunanlar altın kabul etmezler, bunun üzerine, imar yardımında bulunur, su yolunu onartır, ön tarafa muhafız odaları yaptırır.
1749 yılında, İgnatios isimli bir piskopos, duvarların bütün satıhlarını yeniden fresko resimleriyle süsletir.
Sümela’nın gezgin keşişleri, bütün Anadolu, Kafkasya, Balkanlar ve hatta Rusya’da dolaşarak, burada bulunan Meryem ikonasının kopyalarını satıyorlardı.
Toplanan paralar ise, Sümela Manastırına getiriliyordu.
Bir zamanlar, bu keşişlerden bir tanesi, üzerinde 40 bin kuruşluk bir servetle dolaşırken, Kayseri’de öldürülür.
Osmanlı yetkilileri katilleri yakalar ve idam ettirir. Çalınan paralar da manastıra geri iade edilir.
RUSLARIN BÖLGEYİ İŞGALİ VE ARDINDAN RUM MİLİSLERİ:
1916-1918 yılları arasında, Trabzon Ruslar tarafından işgal edilir.
Bu işgal döneminde Sümela Manastırı, Ruslar tarafından silah ve cephane deposu olarak kullanılır.
Ancak Ruslar buradan ayrılırken silah ve cephaneleri götürmezler.
Bunun üzerine, burada yaşayan Rum toplumunda, Hıristiyan Pontus devletinin yeniden kurulması hayalleri canlanır.
Çevredeki manastırlarla beraber, Sümela Manastırı da Rum milislerin karargahı olarak kullanılır, silahlı mücadele başlar.
Bu mücadele, bölgedeki Türk milis güçleri tarafından bastırılır.
CUMHURİYET DÖNEMİ:
Kurtuluş savaşı sonrasında, 1924 yılında bölgede yaşayan Rumlar, Anadolu’da birçok yerde yaşayan ve birlikte yaşadıkları halka ihanet eden Rumlar gibi, karşılıklı mübadeleye tabi tutulur ve buradan ayrılarak Yunanistan’a gönderilirler.
Ancak, manastırda görevli papazlar gitmeden önce, Kutsal Meryem İkonu ve bazı kıymetli eşyaları, manastırın 400 metre uzağındaki “Agia Barbara” isimli küçük bir şapele saklarlar.
15 Ağustos 1931 tarihinde, Yunanistan-Kalatvryta’da bulunan Megalo Spileoda Panagia kilisesinde, katılanların çoğunun Pontuslu Rum olduğu bir dini kutlama yapılır.
Tören bittikten sonra, Anadolu’da iken Ordu şehri piskoposu olan, o tarihte ise Gümülcine Piskoposu olan Folycarpos Psomiades, Yunan Başbakanı Venizelos’a, kutsal ikonu, Karadeniz’de nasıl ve nereye gömdüklerinin hikayesini anlatır.
Bir süre sonra, Türkiye Başbakanı İsmet İnönü, Eylül 1931 tarihinde Balkan Oyunlarını izlemek için, Atina şehrine gelir.
Yunan Başbakanı Venizelos, ondan “Bir Rum papazı, Karadeniz’e gönderip, gömülü ikonu çıkarmaları için izin ister”
Bu durum uygun görülür ve Venizelos ve Piskopos Chrysantos, Sümela Manastırına gitmek üzere Ambrosios isimli bir papazı görevlendirirler.
Ambrosios, Makedonya’ya gider ve ikonu gömen papaz İremias’ı bulur ve konuşur.
Daha sonra, 1921 yılında, resmi görevle yola çıkarak Trabzon’a ulaşır.
İKON YUNANİSTAN’DA:
Trabzon’da polis ve asker eşliğinde, Agia Barbara şapeline gidilir, gömülü ikon ve diğer eşyalar bulunur ve alınarak, Atina’daki Bizans Müzesine götürülüp teslim edilir.
Mübadele sonucu Yunanistan’a gönderilen Rumlar, eski hatıralarına bağlılıklarının bir belirtisi olarak, Ağustos 1951 tarihinde, Makedonya’da Verria yakınlarında Kastania’da aynı isimle (Sümela Manastırı) yeni bir manastır kurarlar ve buraya modern bir Meryem Ana resmi yani ikonu yerleştirerek, eski geleneği yaşatmayı sürdürürler.
Kutsal ikon ise, 1952 yılında Bizans Müzesinden alınarak, Manastıra getirilir.
Bunun dışında, Trabzon Prensi Emmanuel Kommenos’un kutsal haçı ve Oisios Christoforos’un el yazmaları da (644 yılına tarihlenir) bu manastıra getirilir.
Her yıl Ağustos ayında, tıpkı geçmişte, Trabzon Sümela Manastırında yaptıkları gibi yeni manastır çevresinde geniş katılımlı şenlikler düzenlerler.
Bu arada, Trabzon’da bulunan gerçek Sümela Manastırı sahipsiz ve kontrolsüz kalır.
Tesis hızla harap olmaya başlar
1930 yılında bir yangın, ahşap kısımların tamamen yanıp kül olmasını sağlar.
Bu arada, gizli define avcıları, define aramak bahanesiyle, burada büyük tahripler yaparlar ve yangında yok olmayan kagir kısımlar da yıkılır.
Burada ilk bakışta dikkati çeken husus, darmadağın bir harabe görünüşü ve duvarlardaki freskoların, ustalıklı bir şekilde, muntazam kareler halinde kesilerek yerlerinden sökülüp götürülmüş, çalınmış olmasıdır.
Son derece zor olan bu işin, başarılı bir şekilde yapılması, bunu yöre insanının değil, bu çeşit hatıralara meraklı ve gerekli bilgiye sahip, bilgili yabancı ziyaretçiler tarafından yapıldığını ifade eder.
Aksaray’da ilginç bir kilise var.
MS 9’ncu yüzyılda yapılmış bu kilisenin batı duvarındaki resmedilen fresko sahneler özellikle ilgi geçiyor.
Batı duvarında, yılanların saldırısına uğramış 4 çıplak ve günahkar kadınla ilgili sahneler var.
Kadınlardan solda yer alan birinci kadın: çocuklarını terk etmiştir. Diğer kadınlardan farklı olarak birden fazla yılanın saldırısına uğramış ve yılanlar tarafından pek çok yerinden ısırılmaktadır.
Yılanlar: ikinci kadını, çocuğu emzirmediği için iki yılan tarafından göğsünden, üçüncü kadını iftira attığı için dilinden, dördüncü kadını itaat etmediği ve söz dinlemediği için kulaklarından ısırmaktadırlar.
Bu bölüm cehennem kısmı olarak adlandırılmış ve erimiş madenlerin olduğu gölde vücutlarının yarısına kadar göle girmiş, acı çeken vücutlar tasvir edilmiştir.
Kendisi, MS 3’ncü yüzyılda, Patara bölgesinin küçük bir köyünde, zengin bir buğday tüccarının oğlu olarak dünyaya gelir.
Ebeveynlerini genç yaşta hastalık nedeniyle kaybeder.
Ardından bütün mal varlığını: hasta, yaşlı ve bakıma muhtaç kişiler için kullanır.
Hayatını iyilik yapmaya adamış, sahip olduklarını yoksullarla paylaşan ve yardımlarını gizli olarak pencere veya bacalardan hediyeler bırakarak gerçekleştirir.
Aziz Nikolaos genç yaşta, Myra episkoposu olur.
Ardından çok seyahat etmiş ve duaları ile denizcileri birçok kazalardan korumuştur.
Akdeniz’de büyüklü küçüklü bütün teknelerde, Aziz Nikolaos’un resmi veya ikonası asılmış, sefere çıkarken “Dümeninizi Aziz Nikolaos tutsun” dileklerinde bulunulması gelenek haline gelmiştir.
Katolik, Ortodoks ve Anglikan kiliseleri tarafından önemli bir “Aziz” olarak kabul edilir.
Dünyanın çeşitli bölgelerinde Noel Baba’ya adanmış, 2000 civarında kilise bulunur.
1955 yılında, Antalyalı bir kısım turizmci, PTT işbirliğiyle üzerine Noel Baba pulları yapıştırılmış, Antalya kartpostallarını tüm dünya devlet adamları ve önemli kurumlarına, yılbaşında postaladılar ve Demre’de bulunan Noel Baba kilisesinin tanınmasını sağladılar.
Bunun üzerine, Amerika’da da sevilerek New York şehrini koruyan azizlerden biri olarak kabul edildi.
Santa Klaus ismiyle tanındı.
Hollanda’da “Sinterkoas”, Fransa’da “Pere Noel”, İngiltere’de “Father Christmas” ve Almanya’da “Heilige Nikolaus” isimleriyle tanınır.
Gelelim Noel Baba Efsanesine:
Demre’de bir zamanlar, St Nicholaus Kilisesi yakınlarında, bir fakir baba ve üç kızı yaşarmış.
O devirde, hiçbir kız çeyizi olmadan evlenemezmiş.
Yoksul baba, o kadar çaresizdir ki kızlarını nasıl evlendireceğini düşünür, bir türlü çare bulamazmış.
Soğuk bir Noel gecesi, üç kız kardeş odalarında oturmuş, nasıl evleneceklerini konuşurlarmış.
Kızlardan en büyüğünün aklına, kendini esir pazarında satarak elde edilecek para ile diğer kız kardeşlerine çeyiz düzme fikri gelir.
Bu düşüncesini diğer kız kardeşlerine açar.
Diğer kız kardeşleri, buna karşı çıkarlar.
Her biri, kendisini esir pazarında satarak, elde edilecek para ile diğer kız kardeşlerinin evlenmesini ister.
Bu sırada, evin açık penceresinden, bu konuşmaları duyan Aziz Mikolaus, bu yoksul aileye yardım etmeye karar verir.
Kiliseden getirdiği bir kese altını, açık olan pencereden evin içine atar.
Tarih: 25 Aralık’tır.
Kızlar, İsa’nın doğduğu gece bir mucize olduğuna inanırlar.
Böylece büyük kız evlenir, sonra ikinci sıradaki kız için de pencereden bir kese altın atılır ve kız evlenir.
Ancak, Aralık ayı oldukça soğuktur.
Pencereler kapalı olduğu için en küçük kız için Aziz Nikolaos, bu kez evin çatısına tırmanır ve bacadan aşağıya bir kese altın atar ve küçük kızın da evlenmesini sağlar.
Bunun üzerine, her yıl Myra halkı, 25 Aralık tarihinde pencereleri ve kapılarının önünde: altın, elma, çerezler, çocuk oyuncakları bulmaya başlarlar.
Aziz Nikolaos, yardım ettiği kişilerin kendisine şükran borcu olmaması için yaptığı yardımları gizler.
Noel Baba’nın ölümü:
Kaynaklara göre, Aziz Nikolaos, 6 Aralık 365 yılında, 65 yaşında ölür.
Öldüğünde, Demre Aziz Nikolaos kilisesine defnedilir.
Ancak, MS 6’ncı yüzyılda, bu eski kilisenin üzerine, dönemin İmparator I. Justinianos tarafından yeni bir kilise inşa ettirilir.
Ancak bu yeni kilise yapılırken, eski kiliseden kalma bir bölüm muhafaza edilmiştir.
Hatta, MS 529 yılındaki depremde, eski kiliseden kalma bu bölümün herhangi bir hasar görmediği tahmin edilmektedir.
MS 8’nci yüzyılda bu kilise bilinmeyen bir nedenle tahrip olur.
1034 yılında bu büyük kilise, Arap donanması tarafından Demre’nin bombalanması sırasında hasar görür.
1042 yılında ise İmparator IX. Konstantin Momonakhos (1042-1055) ve karısı Zoe tarafından, günümüzde görülen kilise yaptırılır.
1042 yılında yapılan kilisenin içinde, Aziz Nikolaos’un kemikleri, bir lahit içinde muhafaza ediliyordu.
Evet, Şimdi Mezarın Soyulması:
Deniz yolu ile Kudüs’e giden hacılar, yolları üzerinde Myra’nın limanı Andriake’ye uğrar ve bu limandan Aziz Nikolaos’un gömülü olduğu Sion Manastırına ulaşıp hacı olurdu.
20 Nisan 1087 tarihinde, bir kısım İtalyan tüccar, buraya gelirler.
Manastırda: mezarın bekçiliğini yapan, inzivaya çekilmiş, üç kişi bulurlar.
Kendilerine, eski Roma’nın Papa’sı tarafından gönderildiklerini, amaçlarının orada gömülü olan şahsa yaraşır bir şekilde emniyet altında bulunması amacıyla oradan taşınması için görevlendirildiklerini söylerler.
Bunlara para verip kandırırlar ve mermer lahdi kırıp açarlar.
Lahdin içinde yine mermerden yapılmış bir kavanoz bulurlar ve bunun yarısına kadar dolu, temiz yağa benzer bir madde vardır.
Bu adamların gördüklerine göre, lahdin içinde iskeletin ilk konumu, doğal halde olmadığı, kemiklerin karışmış durumda, başın başka tarafa kaymış olması, buna önceden dokunulduğu düşüncesini verir.
Kısacası, iskeleti çok temiz bir sandığa koyarak, oradan götürürler.
Bunu götüren geminin, 18 günde İtalya’nın Bari limanına varması, Hıristiyan dünyasında büyük etki yaratır.
Aziz Nikolaos’un kemikleri, İtalya Bari şehrindeki bazilikaya gömülür ve Bari Şehrinde Basilica di San Nicola adıyla muhteşem bir kilise inşa edilir.
Aziz Nikolaos’un bazı kemikleri ise, Venedik başta olmak üzere Avrupa’nın birçok kilisesinde muhafaza edilmektedir.
Aziz Nikolaos’un kemikleri çalınırken, geriye kalan bir kısım kemik ise, günümüzde Antalya Arkeoloji Müzesinde sergilenmektedir.
Son bir not: İtalyanlar Bari şehrinde Aziz Nikolaos’un kemiklerine DNA testi yaparlar, ancak bu testin sonuçlarını açıklamazlar, belki de normal bir papazın kemiklerini çalıp götürmüşlerdir. Bu konu bir muamma.
Sultan II Beyazıt (1509) zamanında “Küçük Kıyamet” olarak bilinen ve İstanbul’u baştan başa yıkan depremin ardından: şehirde ahşap binaların sayısında artış olur.
Çünkü, halk deprem korkusuyla, ahşap bina yapmaya ağırlık verir.
Ancak, bunun sonucunda şehirde yangınlar artar.
Bu yangınları gözleyebilmek için ise, 1750 yılında, Ağa kapısında bir gözetleme kulesi yaptırılır.
Ama, ahşap olan bu kule, 1756 yılında “Cibali Yangınında” yanar.
Bunun üzerine, 1808 yılında, bugünkü kulenin yerine, yenişe yaptırılır.
Ama bu kulenin de sonu aynı olur.
1824 yılında çıkan yeniçeri isyanında, kule yanar.
Son olarak, II Mahmut tarafından, 1828 yılında yeni kule inşa edilir.
Mimarı: Semerekim Balkan’dır.
Tasarım olarak, yukarı doğrultulmuş, savaş topuna benzetiliyor.
Bunun da “Barışı simgelediği” söyleniyor.
Şehirde yangın olduğunda, Beyazıt kulesinden, gündüz sarkıtılan sepetle, gece ise fener yakılarak haber verilirdi.
Ayrıca, kuleye: haberleşmek için, bayrak ve fener asılıyordu.
Gelelim günümüze:
1997 yılında yapılan restorasyon sonucunda, kule: eskiden olduğu gibi: gözetleme, meteoroloji ve yol durumunu bildirmek amacıyla kullanılmaya başlanmıştır.
Kule, İstanbul İtfaiye Dairesi Başkanlığı tarafından, Kule Müfreze Amirliği olarak kullanılıyor.
4 katlı kuledeki yerleşim planı: Nöbetçi katı, işaret katı, sepet katı ve sancak katı.
Nöbet katı: itfaiyecilerin şehri gözetlediği yerdir.
Kule katı: meteorolojik bildirimler için kullanılmaktadır.
İşaret katı: meteorolojik amaçlar için kullanılmaktadır.
İstanbul halkı: kulenin ışıklarına bakarak, ertesi günkü hava durumunu öğrenir.
Kule ışıkları: İstanbul’un her noktasından görülecek şekilde düzenlenmiştir.
Sepet katı: yangın işaretlerinin verileceği yerdir.
Sancak katı: Türk bayrağının ve itfaiye bayrağının asıldığı yerdir.
Bir zamanlar bölgede kurulu Lykia kentleri arasında en romantik olanıdır.
Günümüzde adı Eşen çayı olan Lykia bölgesinin en büyük akarsuyu Xanthos ırmağı, kentin batısından ve yakınından geçer.
Şehir, günümüzde Fethiye’ye 46 km uzaklıkta, Kınık köyü yakınlarındadır.
Efsane:
MÖ 540 yılı dolaylarında, Pers Generali Harpogos, Küçük Asya’nın batısını işgal etmektedir.
General, Karya’dan Xanthos vadisine yürümüş, burada Lykia’lıların direnişiyle karşılaşmıştır.
Düşman ordusunun sayıca üstünlüğü karşısında, kentte sarılı kalan halk, karılarını, çocuklarını, esirlerini ve mallarını Akropolde toplayıp ateşe verirler ve sonra tek kişi sağ kalmayıncaya kadar savaşı sürdürürler.
Heredot; savaş sırasında sadece kent dışında olan aileler sağ kalmıştır.
Çünkü, kentte yaşayanlar, yazın bugünkü yöre insanının yaptığı gibi, sıcak basınca yaylalara göç ediyorlardı.
Evet, Harpogos dönemindeki bu felaketten sonra, Xanthos şehrinin toparlanması çok sürmez.
MÖ 1’nci yüzyılda: Xanthoslular yine bir felaket yaşadılar.
Romalılar kendi aralarındaki iç savaş sırasında, burada soykırım yaptılar.
MÖ 42 yılında, Brutus; Oktavius ve Antony ile hesaplaşmak üzere asker toplarken Lykia bölgesine geldi.
Lykia birliği kendisine direndi, ancak sonunda yenildiler.
Brutus, Xanthos şehrini kuşattı.
Antik dönem yazarlarından Appian kuşatmayı ayrıntılarıyla anlatır:
Xanthoslular, ilk önce kızgın toprak politikası uyguladılar, kentin dış kesimlerini ateşe verip çevresine bir hendek kazarak düşman ordusunu ok yağmuruna tuttular.
Brutus, hendeği doldurur ve Xanthosluların kentte sarılı kalmasını zorlar.
Sonra, sur duvarlarını yıkmaya girişir.
Direniş sürünce, bir gün kent halkının hücuma geçmişini sağlayıp, onları kolaylıkla esir alır.
Kente geri çekilen Xanthoslular, kale kapısında kale muhafızları tarafından durdurulurlar. Çünkü kendileriyle birlikte kente düşman askerlerinin sızmasından korkarlar.
Böylece, birçoğu kale önünde hayatını kaybeder.
Bununla beraber, halk az sonra tekrar Romalılara karşı saldırıya geçer, ancak bu kez kale kapısı açık bırakılmıştır.
Kentte geri dönerler, ancak gerçekten de Romalılar onlarla birlikte kaleden içeriye girmeyi başarırlar.
Öbür askerler de kapıdan geçmeye uğraşırken, kalenin demir kapısı birden iniverir.
Halatları ya kopmuş, ya da Xanthoslular tarafından kesilmiştir.
Böylelikle içeri sızan Romalı askerler, tek başlarına kalır ve zorlu bir savaşın içine düşerler ve sonunda Sarpedon Tapınağına sığınırlar.
Bu arada, dışarıdaki Romalılar kapıyı kırmaya uğraşırlar.
Fakat, dökme demirden yapılmış kapıyı kıramazlar.
Romalılar merdivenlerini yeniden yaparlar ve bir kısmı iplere demir çengeller bağlayıp surlara fırlatırlar.
Çengeller takılınca tırmanmaya başlarlar.
Bir baka gurup, nehrin üzerindeki yarmaya tırmanmaya çalışır, çoğu düşüp parçalanırken birkaçı çıkmayı başarır.
Böylece bir kısım asker daha kente girer.
Kırılmaya uğraşılan kapının, iç tarafındaki ilk girenlerle güçlerini birleştirirler.
En sonunda gün batımında kent düşer.
Bunun üzerine Xanthoslular, evlerine koşup kaşı koymayan ailelerini kılıçtan geçirirler.
Haykırışları duyan Brutus’un içi sızlar.
Askerlerine durmalarını emreder.
Ve ateşkes sağlamak için kente elçiler yollar.
Xanthoslular elçilere yüz vermez.
Tüm mal varlıklarını daha önceden hazırladıkları odun yığınlarının üzerine koyarlar.
Bunları ataşe verdikten sonra kendilerini de alevlerin içine atarlar.
Cami: 1769 yılında Lale Devri Padişahlarından III Ahmet’in kızı, Zeynep Asime Sultan tarafından yaptırılır.
Mimar: Mehmet Tahir Ağadır.
İlk bakışta: bir Bizans yapısı izlenimi verir. Çünkü Barok tarzda yapılmıştır ve yapımında kullanılan malzemeler ilginçtir.
Kubbesi değişiktir.
Evet: caminin en büyük özelliği, çevresinde çevrili bulunan mezarlık bölümüdür.
Hazirelerde, kaderleri farklı biçimde gelişen, iki insanın naaşı bulunur.
Birincisi:
Alemdar Mustafa Paşa.
1808 yılında ölen Alemdar Mustafa Paşa: Ruscuk’un tanınmış Beylerbeyidir.
Padişah III Selim’in yenilikçi ve reformcu yönünü beğenir.
Onu izler.
Padişah III Selim, halası Zeynep Asime Sultan’ın kocası Melek Mehmet Paşa’nın kendisine sadrazamlık yaptığı sırada, Nizam-ı Cedit yani Yeni orduyu kurar.
Fakat: 4’ncü Mustafa, 1807 yılında, amca oğlu III Selim’i tahttan indirir.
Saraya hapseder.
Alemdar Mustafa Paşa: Nizam-ı Cedid askerlerinden oluşan büyük bir ordu ile İstanbul’a girer ve III Selim’i yeniden tahta çıkarmak ister.
Ancak: Alemdar Mustafa Paşa’nın İstanbul’a gelmekte olduğunu öğrenen Yeniçeriler, sarayda bulunan III Selim’i öldürürler.
Alemdar’ın tahta çıkarmasından korktuğundan, kardeşi II Mahmut’u da öldürmek isterler, ancak saray mensuplarının bir kısmı, Sarayın damına çıkararak II Mustafa’yı gizlerler.
Alemdar Mustafa Paşa, saraya gelince II Mahmut’u tahta çıkarır ve kendisi de Sadrazam olur.
Reformlar devam ettirilir.
Bu defa: Sekban-ı Cedid ordusu kurulur.
Bu arada, bozulan devlet düzeninin geri sağlanması için, Padişah ile tebaası arasında, Sened-i İttifak isimli anlaşma imzalanır.
Fakat, bu uygulama kısa sürer.
Tarihte ilk defa, bir Padişah, yönettikleriyle sözleşme imzalamıştır ve bu durum Padişah II Mahmut’un hiç hoşuna gitmez.
O sıralarda, yeniçeriler de kendi gelecekleri açısından rahatsızdır.
Derken, Alemdar Mustafa Paşa’nın sadrazamlığının 4’ncü ayında, yeniçeriler tekrar ayaklanır ve Alemdar Mustafa Paşa’nın evini kuşatırlar.
Hatta, konağın çatısına çıkıp, binayı yıkmaya başlarlar.
Kurtuluş ümidinin olmadığını fark eden Alemdar, konağın barut deposuna iner ve daha fazla yeniçerinin barut fıçılarının etki alanına girmesini bekledikten sonra, tabancası ile barut fıçılarını ateşler ve kendisiyle birlikte 100 yeniçerinin de ölmesine sebep olur.
Zaten kızgın olan yeniçeriler, büsbütün sinirlenir.
İki gün sonra, yıkıntılar arasından, Alemdar’ın cesedini çıkarırlar.
Sürükleyerek Aksaray’daki bir ağaca götürüp asarlar.
İki gün sonra da hırslarını alamayıp, Yedikule’de bir kuyuya atarlar.
Bu kargaşa sırasında, Padişah II Mahmut’da, 4’ncü Mustafa’yı öldürtür.
İlk fırsatta, Sened-i İttifak sözleşmesi yok edilir.
Yeniçeriler ve Sekbanlar arasındaki çatışmalar sırasında, İstanbul, adeta bir kan gölüne döner.
Sokaklar, cesetlerden geçilmez olur.
Çıkan yangınlarda, büyük mahalleler, evler, eşyalar kül olur.
1908 yılında, II Meşrutiyetten sonra, Alemdar Mustafa Paşa’nın cesedi kuyudan çıkarılır.
Alemdar’ın adının verildiği cadde üzerinde bulunan Zeynep Asime Sultan camisi haziresine gömülür.
Ölümünden 100 yıl geçtikten sonra, bir kahraman olarak ilan edilir.
Kuzguncuk Yahudiler tarafından “Kutsal Topraklara gitmeden önceki son durak” olarak kabul edilir.
Bu yüzden de, kutsal topraklara gidemeyenler, burada yaşamak ve hiç değilse buraya gömülmek istemiştir.
İlk olarak 15’nci yüzyılda İspanya’daki zulümden kaçan Yahudilerin yerleştiği semt, 17’nci yüzyıla gelindiğinde bir Yahudi köyü haline gelir.
Bu yüzden “Küçük Kudüs” olarak da isimlendirilmiştir.
18’nci yüzyılda Rumların ve Ermenilerin gelmesi, bu sahil kasabasına ayrı bir kültürel zenginlik katar.
Türkler denense pek rağbet etmemişlerdir.
Günümüzde, gayrimüslim nüfusun çok az olduğu semte, İstanbul’da yaşayan yabancılar rağbet etmektedir.
Evet, bölge hakkında bir başka söylenti daha var.
Semtin adı ilk olarak “Hrisokeramos” un “Altın Kiremit” anlamına gelir.
Bu da, kiremitleri altın yaldızlı olan bir kiliseden kaynakladığı düşünülür.
Bizans döneminin Kosinitsa’sı; Evliya Çelebiye göre: adını 15’nci yüzyılda burada yaşamış olan evliya “Kuzgun Baba” dan almıştır.
Kosinitsa’nın Türkçeleştirilip Kuzguncuk olma ihtimali daha yüksektir.
