18 Nisan 1906 Çarşamba günü, saat: 05.12’de Kuzey California sahili, büyük bir depremle sarsılır.
O tarihte henüz rihter ölçeği bulunmadığından, ilk anda depremin gücü hesaplanamaz, ama sonraki tahminlere göre deprem 7.9 ölçeğindedir.
İlk ana şok, yaklaşık 20-25 saniye sürer ve devamın da ki ana şok ise 42 saniye sürer.
Depremin ardından, San Francisco şehrinde birkaç gün süren yıkıcı yangınlar çıkar.
Toplam yıkımın yüzde 90’lık bölümünün deprem sonrası kontrolden çıkan yangınlar olduğu söylenir. 3 gün içinde, patlayan gaz şebekelerinden kaynaklanan otuzdan fazla yangın sonucu, 490 şehir bloğu ve 25 bin bina yok oldu.
Depremde, şehrin yüzde 80’lik bölümü yıkılır ve 3 bin civarında insan ölür. Ancak toplam ölüm sayısı halen belirsizliğin korumaktadır.
Askerler, şehrin yerinden edilmiş, on binlerce sakininin beslenmesi, barındırılması ve giydirilmesinden sorumlu oldu.
Ayrıca, binaları yağmalanmaktan korumak için sokaklarda devriye gezdiler. Polis memurları, itfaiyeciler ve askerler: molozları kaldırmak ve kurtarma çalışmalarına yardımcı olmak için, yoldan geçen sivillere düzenli olarak komuta ettiler.
1 Temmuz 1906 tarihinde, yetkililer yardım çalışmaları sorumluluğunu üstlendi ve ordu şehirden çekildi.
Şehrin yeniden inşası:
Deprem sonucunda, şehirdeki 410 bin kişilik nüfustan, 300 bin kişi evsiz kaldı. Plajlar; derme çatma çadırlarla kaplıydı.
Bu mülteci kampları, iki yıllık sürecin ardından faaliyetini sürdürdü.
Yeniden yapılanma hızlıydı ve şehrin yeniden inşası, 1915 Panama-Pasifik Uluslararası Fuarı zamanında büyük ölçüde tamamlandı.
Ordu: 20 bin kişiyi barındırmak için, 5610 yardım evi inşa etti. 11 kampta guruplanmış, birbirine yakın istiflenmiş bu evler, insanlara ayda 2 dolara kiralandı.
Kısmen bölgeye uyum sağlamak için ve kısmen de ordunun elinde büyük miktarda lacivert boya olması nedeniyle, laciverte boyandılar.
1907 yılı sonunda, kamplardaki insanların çoğu yeni evlerine taşındılar. Kamp alanları ise, daha sonra garajlar, depolama alanları ve dükkanlar olarak yeniden kullanıldı. Evlerin maliyeti yaklaşık 100 dolara çıkıyordu ve aylık 2 dolara kiralandılar. Son mülteci kampı 30 Haziran 1908 tarihinde kapandı.
Depremde yüzde 80’i yok olan şehir, hızla yeniden inşa edilse de, ticaret, endüstri ve nüfus güneye Los Angeles şehrine döndü.
1509 yılında İstanbul’da büyük bir deprem olur.
Marmara denizi ve adalar yakınlarında, 10 Eylül 1509 tarihinde Cuma gecesi saat: 04.00’de olan bu deprem oldukça şiddetli olmuş ve depremin büyüklüğü ve yarattığı ağır hasar nedeniyle olay halk arasında “Küçük Kıyamet” olarak isimlendirilmiştir. Ancak bu ismin kullanılmasında sadece deprem etkili değildir. Osmanlı döneminde, 1490-1509 yılları arasında yaşanan kuraklık, veba salgınları ve bu büyük deprem nedeniyle 19 yıllık dönemin tümü “Kıyamet-i Suğra” olarak isimlendirilir.
Depremin merkez üssünün Adalar olduğu tahmin ediliyor. Büyüklüğünün ise 6.9 olduğu ve 50 saniye sürdüğü söyleniyor ama o dönemde bunların tespit edilmesi mümkün değildi, verilen bu değerlerin gerçeği yansıttığını sanmıyorum, sadece tahminler olsa gerek.
Deprem sırasında: İstanbul şehrinde 35 bin yerleşim birimi ve 160 bin kişi yaşıyormuş. Depremde: aralarında Osmanlı hanedanına mensup kişilerin de bulunduğu 13 bin kişi olmuş ve 1070 ev tamamen yakılmıştır.
Depremde: şehrin surları, Edirnekapı, Silivrikapı, Yedikule, İshak Paşa Kapısı, Topkapı Sarayı, Fatih Camii, Anadolu Hisarı, Rumeli Hisarı, Kız kulesi, Haliç, Galata, Yoros kalesi, Boğaziçi, Heybeliada, Burgazada, Silivri ve Pera ağır hasar görmüştür. Topkapı Sarayı zarar gördüğü için Padişah II Beyazıd, Edirne’ye gitti.
Depremde, birçok bina yıkılmış kervansaray, hamam ve mescit ağır hasar görmüştür. Bu doğal yıkımda, Ambarlı limanı ve çevresindeki tesisler de ağır hasar görmüştür. Liman bölgesindeki bazı evler denize batmıştır.
Ayrıca: depremde deniz taşmış, deniz suları şehrin surlarını, Galata ve İstanbul’daki birçok duvarı aşmıştır.
Artçı depremler 45 gün sürmüştür.
İstanbul depremlerinde, İstanbul halkı Hebdemon yani bugünkü Bahçelievler civarına sığınmışlardır.
Depremin ardından, Sultan II Beyazıt, İmparatorluk bölgelerinden topladığı 66 bin işçi ve 3 bin ustabaşı görevlendirerek imar işlerini başlatmıştır. Ayrıca, halktan deprem için özel bir vergi toplatmış ve 1510 yılında Mart-Haziran ayları arasında hasarları tamir ettirmiştir.
Bu onarım sırasında, Sivas’tan getirilen birçok işçi, ihtiyaç olan keresteyi sağlamak için Çatalca köylerine yerleşmiştir. Çünkü depremden sonra İstanbul’daki konak, saray ve evlerin depreme dayanabilmesi için ahşaptan yapılmasına karar verildi.
Tarihi kaynaklar bu yeniden imar faaliyetlerinden sonra, İstanbul’un Bizans karakterinden çıkıp Türk-İslam mimari karakterine kavuştuğunu ifade etmektedir.
