Tarih: 8 Mart 1857; Amerika’da çok sayıda fabrika işçisi: ekonomik ve politik haklar talep etmek için sokaklara çıktılar. Ancak: fabrika sahiplerinin talepleriyle polis olaylara müdahale etti. Özellikle: Chicago şehrinde, 1000 kadının çalıştığı bir dokuma fabrikasında: polisin açtığı ateş sonucunda birçok insan yaralandı. Ancak bu olaylar, özellikle emekçi kadınların haklarını kazanmaları için yapılan ilk eylem olarak tarihe geçti.
8 Mart 1908 tarihinde, 15 000 kadın kısa çalışma saatleri, daha iyi ücret, oy hakkı ve çocuk işçiliğinin sona ermesi için New York şehrinde yürüdü. Ekonomik güvenliği simgeleyen ekmek ve daha iyi yaşam standartları için gül ile “Ekmek ve Güller” sloganı ortaya çıktı.
1908 yılını Mayıs ayında, Amerika Sosyalist Partisi, Theresa Malkiel’in önerisiyle Şubat ayındaki son Pazar gününü “Ulusal Kadınlar Günü” ilan etti. İlk kadın günü kutlamaları 28 Şubat 1909 tarihinde yapıldı.
25 Mart 1911 Cumartesi günü New York şehrinde, Triangle Shirtwaist gömlek Fabrikasında: çoğunluğu kadın 500 işçi, grevde iken çıkan şüpheli bir yangın sonucunda çoğunluğu göçmen ve sadece birkaç hafta önce ülkeye gelen 146 (17 erkek, 129 kadın) kişi öldü. Gömlek fabrikası: Asch binasının 8-10 katındaydı.
Bir Cumartesi günü, uzun saatler çalışıyorlardı ve kapılar kilitliydi. Onların hiçbir hakkı yoktu, yasama koruması yoktu, temsil yoktu, köleliğin bir durağı olan klasik bir atölyede çalışıyorlardı.
Yangın çıktığında: kilitli kapılar ardında ve itfaiyecilerin merdivenlerine ulaşamayan (çünkü itfaiyenin yangın merdivenleri ve su hortumları bu katlara uzanmıyordu) genç kadınlar ya yanarak öldüler ya da fabrikanın dokuzuncu kat pencerelerinden aşağıya atlayarak sıcaktan ve alevlerden kaçmaya çalışarak can verdiler. Fabrikanın tek yangın merdiveni, çürük bir mekanizmaya sahipti ve kaçan genç kadınların ağırlığı altında çöktü. Halbuki: sadece bir yıl önce, buradaki sanayi bölgesinde, sendikal hakların tanınması ve daha iyi ücret ve koşulların elde edilmesi için bir grev yapılmıştı ama fabrika sahipleri bu grevde, işçilerin isteklerini kabul etmemişlerdi. (Bu yangın çıkan bina, günümüzde New York Üniversitesi kampüsünün bir parçasıdır ve Uluslar arası Kadınlar Günü için burada bazı sergi ve etkinlikler düzenlenmektedir. )
Yangından sonraki cenaze törenine, 350 bin kişi katıldı.
Avrupa’da bu konu ilk kez: Kopenhag şehrinde yapılan “Dünya Emekçi Kadınlar Uluslar arası Konferansında” gündeme geldi.
Bir Alman sosyalist olan ve Amerikan Sosyalistlerinden ilham alan Clara Zetkin: Amerika’da hazır giyim çalışanlarının grevini onurlandıran bir tatil önerdi. Öneri, 17 ülkeden 100 kadın tarafından oy birliğiyle kabul edildi.
Öneride, herhangi bir gün belirtilmemesine rağmen, ilk kutlamalar Mart ayının farklı günlerinde yapıldı.
1911 yılında: Avusturya, Danimarka, Almanya ve İsviçre’de, 19 Mart tarihindeki kutlamalara bir milyondan fazla kadın ve erkek katıldı.
Kutlamalara katılan kadınlar: oy kullanma, kamu görevlerini üstlenme ve eşit haklar istediler. İstihdamda cinsiyet ayrımcılığını protesto ettiler.
İngiltere’de Londra şehrinde, 8 Mart 1914 tarihinde bir yürüyüş yapıldı.
Rus imparatorluğunda, ilk kadın gösterileri, kadın tekstil işçileri tarafından 8 Mart 1917 tarihinde yapıldı. Aynı gün, Petersburg şehrindeki kadınlar, grev ve çeşitli gösteriler yaptılar. Gösteriler çok büyüdü ve Rus İmparatoru II. Nicholas, görevden çekildi. Kurulan geçici hükümet, kadınlara oy hakkı verdi.
1917 yılındaki Rusya’da devrimin ardından, kadınlar günü resmen kabul edildi ve ağırlıklı olarak komünist ve sosyalist ülkelerde kutlanmaya başladı. Çin’de kadınlar günü 1922 yılında kutlanmaya başladı ve 8 Mart tarihi, yarım gün tatil ilan edildi.
1921 yılında, kutlamaların her yıl 8 Mart tarihinde yapılmasına karar verilmiştir.
Amerika’da kutlamalar 1960 yılında başlamıştır. Ancak Amerika’da, bu tarihe kadar, her yıl Şubat ayının son Pazar günü “Ulusal Kadın Günü” kutlamaları devam ediyordu. 1914 yılına gelindiğinde ise, Uluslar arası Kadın Günü, muhtemelen Pazar gününe denk gelen “8 Mart” tarihinde yapıldı.
Ülkemizde ise, kutlamalar 1975 yılında başlamıştır.
1945 yılında imzalanan Birleşmiş Milletler Sözleşmesi: kadınlar ve erkekler arasında eşitlik ilkesini onaylayan ilk uluslar arası anlaşmadı.
1975 yılında, Birleşmiş Milletler tarafından “Uluslar arası Kadınlar Yılı” kabul edildi ve 16 Aralık 1977 yılında Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından “8 Mart” tarihi: Kadın hakları ve dünya barış günü olarak ilan edildi.
Evet “Dünya Kadınlar Günü” olarak kabul edilen ve her yıl çeşitli etkinliklerle kutlanan “8 Mart” gününün tarihi süreç içindeki gelişimi böyledir.
Aslında bu gün “Dünya Emekçi Kadınlar Günü” olarak isimlendiriliyor. Ama, bunu böyle kabul etmek doğrumu, kadınların her türlü haklarının sağlanmasında çalışıyor veya çalışmıyor olmasının önemli olmadığını düşünüyorum.
Yunus Emre’nin bir sözü vardır “Yaratılanı severim, yaratandan ötürü”. Her ne kadar tüm insanlığı sevmek üzerine söylenen bu anlamlı söze rağmen, ben: “kadına şiddet uygulayan, kadına cinsel tacizde bulunan, kadını aşağılayan zihniyete ve düşünceye sahip hiçbir kişiyi, insanı” sevmiyorum.
Unutmamak gerekir ki, bizi de dünyaya bir kadın getirdi. Üzerinde yaşadığımız bu topraklarda: bir kadın “Kybele” isimli bir kadın, bin yıllarca saygı duyulmuş bir simgedir. Arap toplumunun kural ve gelenekleri egemen olmadan önce: eski Türk toplumlarında kadın ailenin temeli olarak kabul edilmiş, yüce bir varlıktır. Erkeğin birinci yoldaşı ve çocukların anası olmuştur.
Ülkemizde, kadın hakları konusunda Mustafa Kemal Atatürk’ün etkisini de unutmamak gerekir. 4 Nisan 1926 tarihinde kabul edilen “Medeni Kanun”, ülkemizde kadınlara büyük haklar getirmiş, 5 Nisan 1934 tarihinde ise kadınlara seçme ve seçilme hakkı verilmiştir. (Dikkat, o yıllarda henüz Avrupa, Amerika ve Asya kıtalarında birçok ülkede, kadınların böyle bir hakkı yoktur.)
Evet: konuyu daha fazla uzatmadan “Tüm kadınların, kadınlar gününü kutlarım”
